Katakan, Hari Raya di Malaysia tahun ini jatuh pada 17 Julai 2015. Manakala, di Thailand pula, Hari Raya ialah pada 16 Julai.
Maknanya, pada 16 Julai, umat Islam di Malaysia masih lagi berpuasa.
Katakan, pada 16 Julai itu, ada rakyat Malaysia pergi ke selatan Thai. Iaitu, pada Hari Raya bagi negara itu.
Adakah rakyat Malaysia tadi wajib terus berpuasa (kerana Hari Raya di Malaysia pada 17 Julai), biar pun umat Islam di selatan Thai sedang berhari raya?
Atau, rakyat Malaysia tersebut wajib menyambut Hari Raya bersama mereka, biar pun Hari Raya bagi umat Islam di Malaysia ialah pada keesokan harinya (17 Julai)?
Asas kepada jawapan bagi persoalan ini ialah dua hadis Nabi sallallahu 'alaihi wasallam seperti berikut :
1. Sabda Baginda :
صوموا لرؤيته وافطروا لرؤيته
Terjemahan : Berpuasalah dengan sebab melihatnya (anak bulan Ramadhan), dan berbukalah (berhari rayalah) dengan sebab melihatnya (anak bulan Syawal).Hadis ini direkodkan oleh Imam Bukhari dalam Sahih Bukhari.
Hadis ini menyatakan kewajipan berpuasa dan berhari raya bergantung kepada pengelihatan anak bulan Ramadhan dan Syawal.
2. Sabda Baginda :
الشهرُ تِسعُ وعِشرونَن
Terjemahan : Bulan [dalam Islam] ialah dua puluh sembilan [hari].Hadis ini direkodkan Imam Muslim dalam Sahih Muslim.
Hadis ini menyatakan jumlah hari paling minima dalam sebulan, iaitu 29 hari.
Saringan hukum
Berpandukan hadis pertama, dirumuskan bahawa seseorang itu tertakluk kepada hukum yang terpakai di tempat di mana dia berada.
Oleh itu, jika anak bulan Syawal sudah kelihatan di tempat di mana saja dia berada, maka hukum wajib berbuka (berhari raya), turut terkena ke atasnya.
Justeru-merujuk contoh di atas-rakyat Malaysia yang tiba di selatan Thai pada 16 Julai (tarikh Hari Raya bagi Thailand), wajib ke atas mereka berbuka (berhari raya), meski pun Hari Raya bagi Malaysia ialah pada 17 Julai.
Berpandukan hadis kedua pula-setelah menyambut Hari Raya pada 16 Julai di selatan Thai-rakyat Malaysia tadi hendaklah melihat jumlah keseluruhan hari mereka berpuasa pada bulan Ramadhan tahun berkenaan.
Jika jumlah keseluruhannya ialah 29 hari, maka sempurnalah puasa mereka selama sebulan di bulan Ramadhan.
Ini kerana, jumlah hari yang paling minima dalam sebulan, ialah 29 hari seperti yang disabdakan.
Oleh itu, mereka tidak perlu lagi mencukupkan jumlah puasa menjadi 30 hari jika kebetulan jumlah puasa Ramadhan di Malaysia pada tahun itu ialah 30 hari.
Tetapi, jika jumlah keseluruhan hari mereka berpuasa hanya 28 hari, ini bermakna puasa Ramadhan mereka tidak cukup sebulan.
Oleh itu, mereka wajib berpuasa sehari lagi (puasa qadha) bagi menggenapkan bilangan hari berpuasa menjadi 29 hari.
Demikianlah fatwa ulama-ulama Mazhab Syafie.
Syaikh Khatib al-Syarbini rhm-ketika menghuraikan matan al-Minhaj karya Imam Nawawi-contohnya berkata :
(وَمَنْ سَافَرَ مِنْ الْبَلَدِ الْآخَرِ) أَيْ الَّذِي لَمْ يُرَ فِيهِ
(إلَى بَلَدِ الرُّؤْيَةِ عَيَّدَ مَعَهُمْ) وُجُوبًا...سَوَاءٌ أَصَامَ ثَمَانِيَةً
وَعِشْرِينَ...أَمْ تِسْعَةً وَعِشْرِينَ...(وَقَضَى يَوْمًا) إنْ صَامَ ثَمَانِيَةً
وَعِشْرِينَ ؛ لِأَنَّ الشَّهْرَ لَا يَكُونُ كَذَلِكَ بِخِلَافِ مَا إذَا صَامَ تِسْعَةً
وَعِشْرِينَ لَا قَضَاءَ عَلَيْهِ ؛ لِأَنَّ الشَّهْرَ يَكُونُ كَذَلِكَ .
Terjemahan : "(Sesiapa bermusafir dari negeri lain) yakni [negeri] yang tidak dilihat [anak bulan Syawal] padanya (ke negeri 'rukyah' [hendaklah] berhari raya bersama mereka) yakni wajib [berhari raya bersama mereka-penduduk negeri 'rukyah', iaitu negeri yang dilihat padanya anak bulan Syawal].
[Wajib ke atasnya berhari raya tanpa mengira] samada dia telah berpuasa dua puluh lapan hari...atau dua puluh sembilan hari.
(Dan [hendaklah] dia mengqadha sehari) jika dia [hanya] telah berpuasa [sebanyak] dua puluh lapan hari kerana bulan [dalam Islam] tidak begitu.
Berbeza jika dia telah berpuasa [sebanyak] dua puluh sembilan hari, [maka] tiada [kewajipan] qadha ke atasnya kerana bulan [dalam Islam] memang begitu".
Perkataan dalam () adalah terjemahan matan Minhaj, manakala perkataan dalam [] adalah tambahan penulis bagi tujuan huraian dan penjelasan.
Keterbalikan
Bagaimana pula jika sebaliknya?
Iaitu, rakyat selatan Thai-dalam contoh di atas-tiba di Malaysia pada 16 Julai (Hari Raya bagi Thailand).
Adakah wajib ke atasnya berpuasa bersama rakyat Malaysia yang akan menyambut Hari Raya pada 17 Julai?
Atau, wajib ke atasnya berhari raya kerana mengikut tarikh Hari Raya di Thailand, iaitu 16 Julai?
Jawapannya sama, iaitu seseorang itu tertakluk kepada hukum yang terpakai di tempat di mana dia berada.
Oleh itu, wajib ke atas rakyat selatan Thai tadi berpuasa pada 16 Julai, meski pun akan mengakibatkan jumlah puasanya melebihi 30 hari.
Syaikh Khatib Syaribini rhm menyatakan :
( وَإِذَا لَمْ
نُوجِبْ عَلَى ) أَهْلِ ( الْبَلَدَ الْآخَرِ ) وَهُوَ الْبَعِيدُ ( فَسَافَرَ
إلَيْهِ مِنْ بَلَدِ الرُّؤْيَةِ ) مَنْ صَامَ بِهِ ( فَالْأَصَحُّ أَنَّهُ يُوَافِقُهُمْ
) وُجُوبًا ( فِي الصَّوْمِ آخِرًا ) وَإِنْ كَانَ قَدْ أَتَمَّ ثَلَاثِينَ ؛
لِأَنَّهُ بِالِانْتِقَالِ إلَى بَلَدِهِمْ صَارَ وَاحِدًا مِنْهُمْ فَيَلْزَمُهُ
حُكْمُهُمْ .
Terjemahan : "(Bila kita tidak mewajibkan [pengelihatan anak bulan satu negeri] ke atas) penduduk (negeri yang lain) iaitu negeri yang jauh, (lalu dia bermusafir kepadanya[negeri yang belum kelihatan anak bulan Syawal] dari negeri 'rukyah') yakni sesiapa yang berpuasa di situ (maka [pendapat] paling sahih ialah dia menyertai mereka) [iaitu] wajib [menyertai mereka] (dalam berpuasa), walaupun dia telah mencukupkan tiga puluh hari [berpuasa] kerana dengan perpindahannya ke negeri mereka [yang belum kelihatan anak bulan Syawal], dia menjadi salah seorang daripada mereka, maka terkena kepadanya hukum [yang terkena ke atas] mereka".
Wallahu a'lam.
No comments:
Post a Comment