Hukum hakam janin yang keguguran

Seorang sahabat saya bertanya tentang hukum hakam berkaitan janin yang keguguran.

Dalam kitab-kitab feqh, 'janin yang keguguran' disebut sebagai السَقْط.

Yang dimaksudkan dengan 'janin yang keguguran' di sini, ialah janin yang gugur daripada kandungan si ibu.

Bagi memudahkan kefahaman, persoalan ini akan dihurai mengikut tertib berikut :

1. Definisi janin

Janin ialah 'kandungan yang berusia kurang daripada enam (6) bulan'.

Definisi ini dirumuskan daripada pandangan Syaikh Ramli, murid-murid beliau dan Syaikh Khatib al-Syarbini.
 
Definisi ini bermakna :

a. Kandungan berusia enam (6) bulan dan ke atas, yang keluar daripada perut si ibu, tidak dinamakan 'janin'. 

Sebaliknya, ia adalah bayi atau manusia yang sempurna.

b. Proses keluarnya janin ini daripada perut si ibu, tidak dinamakan 'keguguran'.

Sebaliknya, ia adalah adalah proses kelahiran biasa.

Justeru, jika kandungan yang mencapai usia enam (6) bulan ini lahir dalam keadaan bernyawa, kemudian meninggal, maka ia wajib diselenggara seperti jenazah biasa.

Ia wajib dimandi, dikafan, disembahyangi dan dikebumikan.

Demikian juga jika ia lahir dalam keadaan tidak bernyawa (meninggal dalam perut ibu). Ia wajib dimandi, dikafan, disembahyangi dan dikebumikan seperti jenazah biasa.

Hukum ini difatwakan oleh Syaikh al-Ramli, murid-murid beliau dan Syaikh Khatib al-Syarbini.
Oleh itu, perbahasan tentang hukum hakam berkaitan janin yang keguguran, hanya berkaitan dengan kandungan yang berusia bawah enam (6) bulan sahaja.

2. Asas hukum

Asas kepada semua hukum berkaitan 'janin yang keguguran', ialah samada janin tersebut berbentuk manusia, atau tidak.

Dalam ungkapan lain, dalam memutuskan sesuatu hukum berkaitan 'janin yang keguguran', yang diambil kira ialah samada janin tersebut berbentuk manusia, atau tidak.

Hal ini dinyatakan oleh Syaikh Khatib al-Syarbini dalam karyanya, Mughni al-Muhtaj. 

3. Kategori janin yang keguguran

Ia terbahagi kepada dua (2) :

a. Janin yang tidak berbentuk manusia; dan

b. Janin yang berbentuk manusia

(INGATAN! Janin ialah kandungan yang berusia kurang daripada enam (6) bulan)

Janin yang tidak berbentuk manusia

Janin yang tidak berbentuk manusia, tidak dianggap sebagai manusia. Biasanya, janin yang tidak berbentuk manusia, bukan satu makhluk hidup. 

Oleh itu, tiada satu pun perkara yang wajib dilakukan ke atasnya. 

Iaitu, ia tidak wajib dimandi, dikafan, disembahyangi dan dikebumi.

Yang ada ialah perkara sunat sahaja. Iaitu ia sunat dibungkus dan dikebumikan sahaja.

Janin yang berbentuk manusia

Ia terbahagi kepada dua jenis :

a. Janin yang tiada tanda-tanda hidup (seperti menangis, bergerak, bernafas dan sebagainya)

Maksudnya, janin yang gugur tanpa disertai sebarang tanda hidup.

Hukumnya : Wajib dilakukan semua perkara yang wajib dilakukan ke atas jenazah biasa, kecuali solat.

Maknanya, ia wajib dimandi, dikafan dan dikebumikan sahaja.

Menurut Syaikh al-Bakri dalam I'anah al-Tolibeen, ia tidak harus (tidak boleh) disembahyangi.

b. Janin yang ada tanda-tanda hidup (seperti menangis, bergerak, bernafas dan sebagainya).

Ertinya, ia gugur daripada perut si ibu dalam keadaan ada tanda-tanda hidup, kemudia ia meninggal.

Hukumnya : Wajibkan dilakukan semua perkara yang wajib dilakukan ke atas jenazah biasa. 

Iaitu, wajib dimandi, dikafan, disembahyangi dan dikebumi.

 Penutup

Kesemua hukum yang dinyatakan adalah berpandukan pandangan yang muktamad dalam mazhab Syafie radhiyAllahu 'anhu.

Wallahu a'lam